Departure from Ivan Illich

Το πρόβλημα στο σημερινό σχολείο είναι η πολυπραγμωσύνη.
Συνεχώς νέα μαθήματα αθροίζονται σε μια επιφανειακή πληροφόρηση.
Τα μαθήματα αυτά δεν μπαίνουν ως κύκλοι ειδικών ενδιαφερόντων ή επιλογών. Όλοι κάνουν λίγο από όλα.

Όμως, πολύ λίγα είναι αυτά που πρέπει να μάθουν όλοι για να μην υπάρχει 'μορφωτικό μειονέκτημα'. Από κει και πέρα, παρέχουμε το αγαθό της παιδείας αν δώσουμε σε όλους την ευκαιρία να διαλέξουν κάτι, ένα ή δύο πράγματα ίσως και να γίνουν καλοί σε αυτά. Να γίνουν τεχνήτες με τη Σεφερική έννοια του όρου. Δε σημαίνει ότι αυτό είναι που θα κάνουν στη ζωή τους. Μπορεί να αλλάξουν αργότερα, να διαλέξουν κάτι άλλο και να γίνουν πάλι τεχνήτες σε αυτό. Θα ξέρουν πώς, και θα έχουν το συναισθηματικό απόθεμα, την αγάπη και την αυτοπεποίθηση οδηγούς στη μάθηση. Αυτό είναι το βαθύτερο νόημα του "μαθαίνω πώς να μαθαίνω". Μόνο έτσι θα μπορούσε να γίνει.

Οι πιο ισορροπημένοι μαθητές και φοιτητές είναι όσοι το κάνουν αυτό και τώρα, παρά το σύστημα του "όλοι όλα κι από λίγο". Είναι αυτοί που ασχολούνται παθιασμένα με αυτό που τους ενδαφέρει (είτε έχει αναφορά σε κάποια μαθήματα, είτε όχι) και τα άλλα τα αντιμετωπίζουν σαν τυπικές υποχρεώσεις.

Χρειαζόμαστε ένα πολύ μικρότερο σχολείο που να μην τα απορροφά όλα εντός του, αλλά να διδάσκει μόνο τα ουσιαστικά, αυτά τα λίγα που χρειάζονται για να μην υπάρχει μορφωτικό μειονέκτημα. Και αυτά να να διδάσκει σε βάθος και καλά, αντιμετωπίζοντας παρανοήσεις, δίνοντας καθαρά νοητικά μοντέλα και σταθερές δεξιότητες και αγάπη για μάθηση. Για αυτά δεν χρειάζονται πάνω από δύο-τρεις ώρες την ημέρα.

Από κει και πέρα 'εγκεκριμένες επιλογές', εντός και εκτός σχολείου μπορούν να συμπληρώνουν το εξάωρο. Διάφοροι φορείς μπορούν να εποπτεύονται και να επιχορηγούνται για να παρέχουν τέτοια προγράμματα: μουσεία, τεχνήτες και καλλιτέχνες, αθλητικοί σύλλογοι... Αλλά και το σχολείο μπορεί να έχει ποικιλία από ακαδημαϊκούς κύκλους και το πανεπιστήμιο να ανοίγει κάποια από τα μαθήματά του σε μαθητές ή να δημιουργεί ειδικά προγράμματα και clubs. Και μετά είναι όλες οι ψηφιακές πηγές και κοινότητες μάθησης.

Μπορούμε να σκεφτούμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα κάπως έτσι;

Το συγκεντρωτικό σχολείο είναι πνευματοκτόνο και στραγγαλίζει και όλους τους θεσμούς με τους οποίους συμβιώνει.