Ψήφισμα

Σήμερα έλαβα ηλεκτρονικά το παρακάτω ψήφισμα.
Είναι από τα πιο συγκροτημένα κείμενα που έχω διαβάσει αυτές τις μέρες για το θέμα της Ανώτατης Παιδείας.


ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓΑΙΟΥ
ΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ
ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ

ΨΗΦΙΣΜΑ

Η 4η Γενική Συνέλευση του Τμήματος Μηχανικών Οικονομίας και Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που συνήλθε την 21-02-2007, μετά από εκτενή συζήτηση και προβληματισμό, αναφορικά με την ενδεχόμενη τροποποίηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, και με αίσθημα ευθύνης έναντι της πανεπιστημιακής κοινότητας, καθώς και των κοινωνιών των νησιών του Αιγαίου, θεωρεί καθήκον της να επισημάνει τα ακόλουθα:

Η τροποποίηση του άρθρου 16 του Συντάγματος, η οποία στοχεύει στο να επιτραπεί η ίδρυση μη-κερδοσκοπικών και κερδοσκοπικών Πανεπιστημίων, αναδεικνύει καταρχήν την πρόθεση της κεντρικής πολιτικής εξουσίας να απεμπλακεί ακόμη περισσότερο από τη χρηματοδότηση των ήδη υποχρηματοδοτούμενων Πανεπιστημίων, ωθώντας τα με αυτό τον τρόπο να μετατραπούν σε οιονεί επιχειρήσεις «εκπαίδευσης-κατάρτισης» και «έρευνας». Η παραπάνω στόχευση έχει ως πηγή έμπνευσής της το μοντέλο ενός «επιχειρηματικού Πανεπιστημίου», το οποίο έχει κυριαρχήσει στα αγγλοσαξονικά συστήματα ανώτατης εκπαίδευσης. Πέρα από τα σημαντικά κοινωνικά και επιστημονικά προβλήματα του παραπάνω μοντέλου, τα οποία αποτελούν αντικείμενο σφοδρής διαμάχης διεθνώς, το σημαντικό είναι ότι η μεταμφύτευσή του στην ελληνική πραγματικότητα είναι άκρως προβληματική. Δεδομένου ότι η πλειοψηφία των ελληνικών επιχειρήσεων απαιτεί από τους πτυχιούχους πολύ χαμηλότερο επίπεδο γνώσεων από αυτό που έχουν αποκτήσει στα Πανεπιστήμια και συγχρόνως δεν θεωρεί σκόπιμο να επενδύει σε Έρευνα και Ανάπτυξη, η ελληνική εκδοχή του «επιχειρηματικών Πανεπιστημίων» θα ήταν κάτι μεταξύ ΙΕΚ και μελετητικών-συμβουλευτικών γραφείων. Ο έντονος ζήλος που έχουν επιδείξει οι ιδιοκτήτες ΙΕΚ και συναφών ιδρυμάτων για την αναθεώρηση του άρθρου 16 είναι ενδεικτικός του κινδύνου υποβάθμισης του ελληνικού συστήματος ανώτατης εκπαίδευσης στο σύνολό του. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο το συνολικό αποτέλεσμα θα ήταν η υποβάθμιση του επιπέδου σπουδών και έρευνας στα ελληνικά ΑΕΙ. Τα γνωστά συμπτώματα διαφθοράς στους ελεγκτικούς μηχανισμούς και στις ρυθμιστικές αρχές της χώρας μας, καθώς και η καταρράκωση της ποιότητας και η διαπλοκή που επέφερε η «απελευθέρωση» της ραδιοφωνίας και της τηλεόρασης, δεν δικαιολογούν καμμία εμπιστοσύνη στην ικανότητα του κράτους να εξασφαλίσει το δημόσιο συμφέρον σε μια υποτιθέμενη αγορά «πανεπιστημιακών υπηρεσιών».

Η πρόθεση τροποποίησης του άρθρου 16 αναδεικνύει την ανικανότητα της κεντρικής πολιτικής εξουσίας να μεταρρυθμίσει το δημόσιο Πανεπιστήμιο μέσα από διάλογο με τους πανεπιστημιακούς και τους φοιτητές. Είναι κοινή διαπίστωση σήμερα ότι ο νόμος Πλαίσιο του 1982, αφενός δεν ανταποκρίνεται πια στις ανάγκες του ελληνικού Πανεπιστημίου του 21ου αιώνα και αφετέρου, αρκετά θετικά του σημεία έχουν διαστρεβλωθεί από πρακτικές συναλλαγής και προσοδοθηρίας που ο νομοθέτης εκείνης της εποχής δεν μπορούσε να προβλέψει. Αποτελεί, επίσης, κοινή διαπίστωση ότι η διάθεση δημιουργίας που υπάρχει σήμερα στα ελληνικά Πανεπιστήμια προσκρούει στον συγκεντρωτισμό αλλά και στην ανικανότητα της κεντρικής διοίκησης. Η πραγματική αυτοτέλεια των Πανεπιστημίων καθώς και η λογοδοσία τους προς την ελληνική κοινωνία (και όχι σε κάποια διορισμένα κομματικά στελέχη) φαίνονται ως αναγκαίες συνθήκες για την περαιτέρω βελτίωση και ανανέωση του όλου συστήματος. Ελλείψει οράματος για το ελληνικό Πανεπιστήμιο και ικανότητας κοινωνικής διαβούλευσης, η κυβέρνηση προσπάθησε εξ αρχής να θέσει εκτός διαλόγου τους εκπροσώπους των καθηγητών και φοιτητών, να συκοφαντήσει το ελληνικό Πανεπιστήμιο – με την αρωγή φίλα προσκείμενων μέσων ενημέρωσης – στα μάτια της κοινής γνώμης και να κρυφτεί πίσω από τους διορισμένους από αυτήν «σοφούς». Οι πρωτοφανείς για μια δημοκρατική χώρα παρεκτροπές του Υπουργού Δημοσίας Τάξης δεν ήταν παρά η λογική κατάληξη μιας στρατηγικής πόλωσης, η οποία είχε επιλεχθεί προ πολλού. Σε ένα τέτοιο πλαίσιο πολιτικού αμοραλισμού, ο οποίος δυστυχώς δεν περιορίζεται στην υπάρχουσα κυβέρνηση, οι ευθύνες των πανεπιστημιακών καθηγητών και των φοιτητών είναι ιδιαίτερα μεγάλες. Η βελτίωση του υπάρχοντος συστήματος θα προέλθει κατά κύριο λόγο μέσα από τις δικές τους εποικοδομητικές προτάσεις και όχι από τις σημαίες ευκαιρίας των κομμάτων και των «συμβούλων» ή «καθοδηγητών» τους. Σ’αυτήν την τόσο δύσκολη συγκυρία, η συνθηματολογική και συλλήβδην απόρριψη της εκάστοτε κυβερνητικής πρωτοβουλίας, η οποία φοβάται την αυτοκριτική και δεν αντιτάσσει μία εναλλακτική πρόταση για το Πανεπιστήμιο του αύριο, μπαίνει στην παγίδα της πόλωσης, πριμοδοτεί τα συντηρητικά αντανακλαστικά της κοινής γνώμης και εν τέλει προετοιμάζει άθελά της την επιβολή της κυβερνητικής πρωτοβουλίας στην οποία αντιτίθεται.

Τέλος, πρέπει να επισημανθεί ότι η ενδεχόμενη τροποποίηση του άρθρου 16 θα υπονομεύσει το έργο και τις λειτουργίες των περιφερειακών Πανεπιστημίων και ειδικά αυτών, όπως το Πανεπιστήμιο Αιγαίου, που στερούνται σημαντικής ενδοχώρας. Παρόλο που η Πολιτεία αθέτησε τις υποσχέσεις της περί λήψης ειδικών μέτρων για περιφερειακά Πανεπιστήμια, όπως αυτό του Αιγαίου, η συμβολή του τελευταίου στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική αναβάθμιση των νησιών του Αιγαίου έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή. Πέρα από ιδεολογικές διαφωνίες, για τα νησιά του Αιγαίου το μόνο Πανεπιστήμιο που μπορεί να υπάρξει είναι το Δημόσιο. Η συρρίκνωση και η υποβάθμιση που θα επιφέρει τυχόν τροποποίηση του άρθρου 16 στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου αφορά πάνω από όλα τις ίδιες τις τοπικές κοινωνίες, στη συνεργασία των οποίων το Πανεπιστήμιο οφείλει ήδη πολλά.