Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2007

Departure from Ivan Illich

Το πρόβλημα στο σημερινό σχολείο είναι η πολυπραγμωσύνη.
Συνεχώς νέα μαθήματα αθροίζονται σε μια επιφανειακή πληροφόρηση.
Τα μαθήματα αυτά δεν μπαίνουν ως κύκλοι ειδικών ενδιαφερόντων ή επιλογών. Όλοι κάνουν λίγο από όλα.

Όμως, πολύ λίγα είναι αυτά που πρέπει να μάθουν όλοι για να μην υπάρχει 'μορφωτικό μειονέκτημα'. Από κει και πέρα, παρέχουμε το αγαθό της παιδείας αν δώσουμε σε όλους την ευκαιρία να διαλέξουν κάτι, ένα ή δύο πράγματα ίσως και να γίνουν καλοί σε αυτά. Να γίνουν τεχνήτες με τη Σεφερική έννοια του όρου. Δε σημαίνει ότι αυτό είναι που θα κάνουν στη ζωή τους. Μπορεί να αλλάξουν αργότερα, να διαλέξουν κάτι άλλο και να γίνουν πάλι τεχνήτες σε αυτό. Θα ξέρουν πώς, και θα έχουν το συναισθηματικό απόθεμα, την αγάπη και την αυτοπεποίθηση οδηγούς στη μάθηση. Αυτό είναι το βαθύτερο νόημα του "μαθαίνω πώς να μαθαίνω". Μόνο έτσι θα μπορούσε να γίνει.

Οι πιο ισορροπημένοι μαθητές και φοιτητές είναι όσοι το κάνουν αυτό και τώρα, παρά το σύστημα του "όλοι όλα κι από λίγο". Είναι αυτοί που ασχολούνται παθιασμένα με αυτό που τους ενδαφέρει (είτε έχει αναφορά σε κάποια μαθήματα, είτε όχι) και τα άλλα τα αντιμετωπίζουν σαν τυπικές υποχρεώσεις.

Χρειαζόμαστε ένα πολύ μικρότερο σχολείο που να μην τα απορροφά όλα εντός του, αλλά να διδάσκει μόνο τα ουσιαστικά, αυτά τα λίγα που χρειάζονται για να μην υπάρχει μορφωτικό μειονέκτημα. Και αυτά να να διδάσκει σε βάθος και καλά, αντιμετωπίζοντας παρανοήσεις, δίνοντας καθαρά νοητικά μοντέλα και σταθερές δεξιότητες και αγάπη για μάθηση. Για αυτά δεν χρειάζονται πάνω από δύο-τρεις ώρες την ημέρα.

Από κει και πέρα 'εγκεκριμένες επιλογές', εντός και εκτός σχολείου μπορούν να συμπληρώνουν το εξάωρο. Διάφοροι φορείς μπορούν να εποπτεύονται και να επιχορηγούνται για να παρέχουν τέτοια προγράμματα: μουσεία, τεχνήτες και καλλιτέχνες, αθλητικοί σύλλογοι... Αλλά και το σχολείο μπορεί να έχει ποικιλία από ακαδημαϊκούς κύκλους και το πανεπιστήμιο να ανοίγει κάποια από τα μαθήματά του σε μαθητές ή να δημιουργεί ειδικά προγράμματα και clubs. Και μετά είναι όλες οι ψηφιακές πηγές και κοινότητες μάθησης.

Μπορούμε να σκεφτούμε ένα εκπαιδευτικό σύστημα κάπως έτσι;

Το συγκεντρωτικό σχολείο είναι πνευματοκτόνο και στραγγαλίζει και όλους τους θεσμούς με τους οποίους συμβιώνει.


4 σχόλια:

thodoras είπε...
Αυτό το σχόλιο αφαιρέθηκε από τον συντάκτη.
mickey είπε...

Συμφωνώ μαζί σου. Η ακατάπαυστη αποστήθιση γνώσεων και το υπάρχουν σύστημα γενικότερα, μοιάζουν στην εποχή μας κάπως ...παρωχημένα.

Εκείνο που χρειαζόμαστε κυρίως είναι ΜΕΘΟΔΟΥΣ, ΤΕΧΝΙΚΕΣ και ΕΡΓΑΛΕΙΑ για την κατάκτηση της γνώσης (ή όπως το έγραψες συνοπτικά να μαθαίνουμε πώς να μαθαίνουμε).

Και φυσικά την απαραίτητη κριτική σκέψη για να μπορούμε να ξεχωρίζουμε την ήρα από το σιτάρι και το παροδικό από το θεμελιώδες (αν και συχνά οι διακρίσεις δεν είναι τόσο εύκολες ή αντικειμενικές).

thodoras είπε...

Καλησπέρα Mickey,
Είδες ότι απέφυγα επιμελώς να ορίσω ποια είναι τα σημαντικά που πρέπει να διδάσκονται όλοι, για να αποφύγω τη συζήτηση τύπου 'πινακωτή':
"και γιατι να κάνει βιολογία..." "αμ τι θες να κάνει..." κλπ.

Το ζήτημα δεν είναι εκεί. Το ζήτημα είναι σε αυτό που λες: θεμελειώδεις διακρίσεις, και ικανότητα διάκρισης.
Συμφωνώ, λοιπόν μαζί σου για την κριτική σκέψη.

Όμως για να αναπτύξεις κριτική σκέψη πρέπει να σκέφτεσαι για ΚΑΤΙ, για κάτι που είναι δύσκολο να το καταλάβεις, που δεν σου δίνεται επιφανειακά και μασημένο, και κυρίως που ΘΕΛΕΙΣ να το μάθεις καλά και όχι απλώς να έχεις μια γνώμη για να λες, με άλλα λόγια ΝΑ ΣΕ ΕΝΔΙΑΦΕΡΕΙ.

Κριτική ικανότητα δεν αναπτύσσεται σε κενό γνώσης. Εξ ου και όλο το σκεπτικό για τον "τεχνήτη".
Σε χαιρετώ!

Zinki είπε...

Το σύστημα που περιγράφεται είναι αυτό που ακολουθούν στο I.B. ιδιωτικών σχολών. Εκεί τα παιδιά επιλέγουν τα μα8ήματα που τα ενδιαφέρουν και που είναι σχετικά με αυτό που θα ήθελαν να σπουδάσουν. Πραγματικά, αυτά τα μαθήματα τα απασχολούν μόνο λίγες ώρες τη μέρα και τις υπόλοιπες ώρες τις συμπληρώνουν δημιουργικά, πραγματοποιώντας επισκέψεις σε μουσεία και ιδρύματα ή κάνοντας εθελοντική εργασία. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά μαθαίνουν να σκέφτονται, να κρίνουν, να είναι δημιουργικά, να βοηθούν, να είναι τεχνήτες. Αυτό το πρόγραμμα αντικαθστά τα δύο τελευταία χρόνια του ενιαίου λυκείου. Δυστυχώς όμως, το ελληνικό σύστημα δεν αναγνωρίζει το απολυτήριο του I.B., γιατί θεωρούν πως τα παιδιά έχουν μερικές και όχι αρκετές ή ολοκληρωμένες γνώσεις για να ανταπεξέλθουν, με αποτέλεσμα τα παιδιά που θα το επιλέξουν να μην έχουν άλλη επιλογή από το να φύγουν για το εξωτερικό.